Co było, a nie jest, nie pisze się w rejestr

Tytuł postu mógłby stać się hasłem przewodnim tych, którzy nie przepadają za historią. Jednak nieraz trzeba do niej sięgnąć, by zobaczyć, że rzeczywistość nie zawsze wyglądała tak jak obecnie. To oczywiście bardzo ogólnikowo, lecz chodzi mi dziś o podział administracyjny. I nie idzie tu o podział z 1999 r. ani z 1975, lecz o okres przed 2 wojną światową. Tu bowiem docieramy do źródeł niespodzianki, przynajmniej dla niektórych. Golina i powiat koniński dziś przynależne do województwa wielkopolskiego i z nim kojarzone, przez większość okresu międzywojennego należały do województwa ... łódzkiego. Tak, to nie błąd, a dla niedowiarków mapka 1.



Warto też zwrócić uwagę na kształt ówczesnego powiatu słupeckiego i konińskiego, raczej mało przypominających dzisiejsze (mapka 2 - obok). A wszystko to scheda po okresie zaborów, kiedy to powiat słupecki był powiatem graniczym - zachodnią rubieżą państwa rosyjskiego. Taki rozciągnięty powiat skutecznie pełnił rolę bufora zatrzymującego nieporządane wpływy tak, by nie docierały w głąb Rosji.


Wracajmy jednak do meritum. Przed wojną Golina leży w powiecie konińskim, a ten w województwie łódzkim. Tak jednak jest do 1 kwietnia 1938 r., gdy powiat koniński, kolski i turecki zostały przeniesione do województwa poznańskiego (mapka 3). Nieco wcześniej, bo w 1932 zlikwidowano powiat słupecki, a jego terytorium włączono do konińskiego.
Z powyższego płynie wniosek, że nie tylko powiat koniński miał kształt inny niż współcześnie, lecz także gmina Golina. Działo się tak również za sprawą Gosławic, które były samodzielną jednostką administracyjną, do której należała np. Kraśnica - dziś znajdująca się w obrębie golińskiej gminy.
Taki podział administracyjny nie utrzymał się jednak długo, ponieważ w okresie okupacji Niemcy wprowadzili własną organizację terytorialną. To jednak już historia na następny post.





Wykorzystane mapy:
1) http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/3d/II_RP_adm.png
2) http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e3/POL_wojew%C3%B3dztwo_wielkopolskie_powiat_koni%C5%84ski_map.svg
3) opracowano na podstawie: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e2/HistPol-admin.1.04.1938.png

Golina na średniowiecznym szlaku

Sporo dziś będzie o Koninie, który ze względu na swoje położenie zawsze znajdował się w pobliżu głównych szlaków komunikacyjnych. Tak jest obecnie, tak było i dawniej, np. we wczesnym średniowieczu (XI-XIII w.). Przez Konin wiodła wtedy droga z północy na południe, dzięki której w Koninie ulokowano „drogowskaz” – słup milowy wyznaczający połowę drogi między Kruszwicą a Kaliszem, oraz droga z zachodu na wschód, łącząca np. Poznań z Łęczycą i innymi miastami dalej położonymi. Druga z nich biegła z Poznania przez Kostrzyn i Giecz do Lądu i dalej dwoma drogami do Konina. (Mapka poniżej - Golina oznaczona czerwonym punktem.)

Wariant północny biegł przez Lądek, Sługocin i Golinę do Konina. Na ostatnim odcinku pojawiała się konieczność przeprawienia przez Wartę: od połowy XII w. umożliwiał to kamienny bród pod Koninem, a później most przerzucony przez rzekę. W wariancie południowym Wartę przebywano już za Lądem czółnem lub promem i dalej drogą lądową przez Świątniki, Osieczę, Sławsk i Modłę docierano do Konina.
I tu, mimo że to blog poświęcony Golinie, pozwolę sobie zrobić dwie uwagi. Po pierwsze, pisząc o Koninie chodzi tu o jego część południową, czyli dzisiejszy Stary Konin, bowiem nowa część pojawiła się dopiero w XX wieku. Wcześniej natomiast miasto ograniczone było tylko do Staraka. Po drugie, mówiąc o wczesnośredniowiecznym Koninie, pamiętać trzeba, iż nie była to dzisiejsza metropolia, lecz osada konkurująca o pozycję w XI-XIII w. właśnie z Lądem.

Mapkę oraz informację do tego posta zaczerpnąłem z pracy zbiorowej: Z dziejów regionu konińskiego, Wrocław-Warszawa-Kraków 1970.